een nieuwe kijk op eigendom en auteursrecht
Web3.0 komt eraan. Web 3.0 gaat over een nieuwe trend behelst de trend waarbij internettoepassingen veel meer op elkaar zijn afgestemd, kunnen samengaan of geïntegreerd kunnen worden. Web 3.0 wordt beschouwd als de derde fase in de ontwikkeling van het internet en is daarmee een vervolg op web1.0 en web2.0. Web3.0 wordt ook wel het semantische web genoemd of de Metaverse. Web1.0 wordt beschouwd als het web van de documenten, gericht op passieve gebruikers. Web2.0 is meer het internet van de interactie. Zoekmachines en social media platforms die worden gevuld met door de gebruikers gerealiseerde ‘user-generated-content hebben geleid tot disruptie in – met name – de media, reclame en retail. Verschillende grote bedrijven die niet snel genoeg wisten te veranderen legden daardoor het loodje en hele grote nieuwe mediabedrijven als Facebook en Google werden daardoor miljarden waard. Web3.0 is het vervolg. In Web3.0 is er geen centrale autoriteit meer die bepaalt wat er wel en niet mag. Power to the people. Web3.0 is het internet van de gebruikers zelf. Althans, dat is de bedoeling. Virtual en augmented reality, crypto’s, play-to-earn games en NFT’s zijn de voorlopers van wat er allemaal nog gaat komen. Er staan dus belangrijke ontwikkelingen te gebeuren, ook voor de muziek, media en entertainmentindustrie. Auteursrecht en eigendom zal niet meer kunnen zijn wat het is, zo lijkt het. Erg interessant allemaal! Vandaar dat ik regelmatig een artikel zal publiceren over deze nieuwe ontwikkelingen onder de naam WEB3.0. Dit keer besteed ik aandacht aan enkele belangrijke cijfers en aan de maker economie.
Youtube
Onlangs werd bekend gemaakt dat de wereldwijde advertentie-omzet van YouTube voor het eerst groter is dan de gehele wereldwijde omzet van de muziekindustrie. Dat is nogal wat. Want de drie ‘majors’ deden het zelf juist bepaald niet slecht dit jaar. Warner’s waarde groeide met 10 miljard, Sony maakte bekend dat zij 33% meer inkomsten uit streaming heeft gerealiseerd en Universal, dat dit jaar naar de beurs ging, zegt af te stevenen op een winst van maar liefst 2 miljard dollar (bron: MBW). YouTube maakte onlangs bekend dat zij over de eerste negen maanden van dit jaar maar liefst 20 miljard dollar aan advertentie-inkomsten heeft gerealiseerd. Hetgeen nu al meer is dan haar totale advertentie-inkomsten in 2019 ($15 miljard) en in 2020 ($19 miljard)! Volgens de Ifpi was de wereldwijde omzet van de muziekindustrie in 2020 goed voor 21,6 miljard dollar. YouTube betaalde in dat jaar zo’n 4 miljard dollar aan de rechthebbenden van de muziek die via YouTube wordt gebruikt. Volgens analisten zal de wereldwijde omzet in de muziekindustrie dit jaar uitkomen op zo’n 25 miljard dollar. Maar men verwacht dat YouTube dit jaar 29 – 32 miljard dollar aan advertentie-inkomsten zal realiseren. Inkomsten uit abonnees zijn in dit getal zelfs niet meegerekend. Kortom: de groei van YouTube als Web2.0-bedrijf is enorm en lijkt niet te stuiten. Maar profiteren de makers daar ook voldoende van?
Terwijl YouTube lekker aan het verdienen is in de Web2.0-wereld, is concurrent Facebook (beurswaarde 870 miljard dollar) aan het voorsorteren op Web3.0. Facebook heet voortaan ‘Meta’ en de aandelen zullen op de beurs voortaan worden verhandelde onder de ‘ticker’ MVRS oftewel: Metaverse. Onder Meta vallen vanaf nu allerlei bedrijfsonderdelen, zoals Instagram, Messenger, Whatsapp en de VR-brillen van Oculus. Het lijkt ietwat ironisch dat Facebook als conglomeraat zich nu een naam toe-eigent die daar eigenlijk haaks op staat. De Metaverse gaat namelijk eigenlijk over decentraliteit zonder een centrale autoriteit. Vooralsnog ziet het er echter niet naar uit dat Facebook zichzelf zal willen opheffen. Integendeel, Facebook wil als bedrijf een voorloper zijn in de toekomstige Web3.0-wereld, waarin mensen toegang krijgen tot het internet via virtual en augmented reality-brillen en in een digitale omgeving samen werken, studeren, verdienen en zichzelf (laten) entertainen. In de toekomst van Meta hebben alle mensen over 5 tot 10 jaar allemaal meerdere digitale avatars die zijn verbonden met hun fysieke identiteit en kan Facebook/Meta blijven beschikken over de enorme hoeveelheid data die het virtuele gebruik van het internet zal gaan opleveren. Wat dat gaat betekenen voor de privacy van de mensen en de advertentie-inkomsten van Meta? Daar kunnen we op dit moment alleen nog maar naar raden.
Makers
Maar wat betekent dit alles voor de makers van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst (artikel 1 Auteurswet)? Het jaar 2021 wordt door steeds meer betrokkenen ’the year of the Creator’ genoemd. Anderen spreken over de ‘creator economy’ oftewel de maker economie. Het woord ‘creator’ staat daarbij voor eenieder die online iets maakt, wat een ander van waarde vindt en waarvoor die ander wil betalen. Deze ‘creator’ is dus niet dezelfde persoon als de ‘maker’ in de Auteurswet. Softwareontwikkelaars zijn ‘creators’. Influencers zijn ‘creators’. Eigenlijk iedereen die op welke manier dan ook een ‘following’ weet te realiseren.
Meta
Mark Zuckerberg bracht onlangs een Keynote uit waarin hij de naamswijziging naar Meta aankondigde, maar nog veel meer dan dat. In de video van 1 uur en 20 minuten laat hij letterlijk zien, wat de Metaverse toekomstig zal gaan betekenen volgens hem. De film is het bekijken zeker waard, al was het maar omdat hij daarin via beelden verduidelijkt hoe de toekomst er over 5 tot 10 jaar volgens hem uit kan zien en wat daar momenteel al van is gerealiseerd. Je vindt de video hier. Ook Zuckerberg noemt steeds de vele ‘creators’ die nodig zijn om de Metaverse te kunnen realiseren. Met ‘creators’ bedoelt hij in feite alle personen die een bijdrage leveren aan het ontwikkelen van de Metaverse, dus zowel software developers, ontwerpers van digitale goederen en alle anderen die digitale objecten bouwen, digitale diensten leveren, digitale werelden bouwen en bijvoorbeeld games ontwerpen. Meta wil onder meer de bouwstenen leveren die de ‘creators’ nodig hebben om al die digitale content te kunnen bouwen. Een voorbeeld daarvan is Spark AR, waarbij AR staat voor Augmented reality. Want in de Metaverse wordt alles gemaakt in 3D, met behulp van hologrammen, Virtual en Augmented Reality (VR en AR). Met behulp van Spark AR kan vanaf nu eenieder zijn of haar eigen AR ervaring maken en delen met de wereld. Was AR nog niet zo lang geleden een peperdure en ingewikkelde technologie, nu zijn er de templates en bibliotheken die Meta beschikbaar stelt en kan eenieder daardoor de ‘creator’ van een AR-ervaring worden. Ook muziek, geluidseffecten, loops en andere audio is door Meta beschikbaar gemaakt voor gebruik in Spark AR, naast 3D-modellen en scripts. Op de 3D-objecten rust een Creative Commons licentie: CC-BY-4.0. Daardoor mag de gebruiker de gebruikte 3D-objecten delen (kopiëren, verspreiden, doorgeven) en bewerken (remixen, veranderen, een afgeleide maken, ook voor commerciële doeleinden) onder de voorwaarde van naamsvermelding en een verbod om zelf juridische of technologische beperkingen op te leggen aan derden, daar waar de CC-licentie het gebruik juist toestaat. Op de scripts rust een MIT license, waardoor de scripts onbeperkt gebruikt mogen worden en de gemaakte scripts ook verkocht kunnen worden. De audio-bestanden worden aan de gebruiker uitgelicenseerd onder ‘Facebook’s Sound Collection Terms’. Dat betekent in de praktijk, dat de gebruiker deze audiofiles gratis mag gebruiken voor het maken van 3D-content, maar ook dat de licentie alleen geldt voor gebruik van de audio-files in video’s, die de gebruiker alleen mag maken, uploaden en distribueren op het Facebook platform. Dit laatste is nogal opmerkelijk, aangezien Zuckerberg in zijn Keynote juist benadrukt dat de Metaverse gaat over de vele verschillende virtuele werelden die middels ‘open source’ met elkaar verbonden worden en waarvoor geldt dat ‘creaties’ juist niet aan één platform verbonden moeten blijven. Foutje misschien? Het ziet er intussen naar uit dat eenieder met behulp van de juiste bouwstenen en templates een ‘creator’ kan worden in de nieuwe 3D-wereld. Dat hadden de bedenkers van het auteursrecht destijds niét kunnen bedenken. Het auteursrecht geeft immers juist een monopolie positie aan de relatief schaarse groep (creatieve) makers van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, opdat zij van de exploitatie van hun werk financieel kunnen profiteren. De totstandkoming en invulling van de Metaverse roept dan ook nu al veel vragen op in relatie tot de huidige opvattingen over het auteursrecht en de eigendom als zodanig. Hoe virtueel kan eigendom eigenlijk zijn? Volgens Zuckerberg heeft Spark AR momenteel zo’n 600.000 ‘creators’. Meta gaat volgens Zuckerberg voortaan vooral over de connectie van alle mensen in het digitale, virtuele domein, geen enkel mens uitgezonderd. Een ambitieus plan, dat enigszins haaks lijkt te staan op de huidige tegenwind die Facebook ondervindt vanwege allerlei beveiliging en privacy kwesties.
Creator economy
Hiervoor werd al duidelijk dat er steeds meer partijen zijn die zich focussen op wat de ‘creator economy’ wordt genoemd. Maar wat is dat precies? SignaFire, een venture capital investor tevens techbedrijf, geeft de volgende omschrijving.
What is the creator economy? It’s defined as the class of businesses built by over 50 million independent content creators, curators, and community builders including social media influencers, bloggers, and videographers, plus the software and finance tools designed to help them with growth and monetization.
Platforms
Nadat vanaf 2000 platforms zoals YouTube, Spotify, Instagram, Twitch en TikTok het distributieprobleem oplosten voor zelfstandige ‘creators’, ontstond er voor de creators, zoals influencers, fotografen, artiesten en schrijvers een mogelijkheid om middels marketing geld te verdienen aan het zelf opgebouwde publieksbereik. Maar de creators waren nog wel afhankelijk van de eigenaren van de platforms, die zelf konden bepalen of er wel of geen veranderingen werden doorgevoerd in het platform. Veranderingen die niet altijd goed waren voor de inkomstenstroom van de creators. Bovendien werd influencer-marketing zo succesvol dat de geloofwaardigheid van de influencer in het geding kwam. Daarnaast kwam er steeds meer regulering. Zo moeten influencers in Nederland nu ook gewoon voldoen aan alle reclameregels die gelden voor ‘gewone’ mediabedrijven, zoals omroepen.
Creators zijn bedrijven
Inmiddels is de derde fase aangebroken. Creators kunnen er nu online en offline voor kiezen geld te verdienen aan hun fans door middel van een eigen multimedia bedrijf. Ze worden veel minder afhankelijk van de reclame-inkomsten van de grote platforms, verkopen van alles en kunnen rechtstreeks met hun fans en volgers communiceren. Dat ziet er ongeveer als volgt uit:
Groei
Volgens betaalbedrijf Stripe groeit deze ‘creator economy’ momenteel veel sneller dan de ‘music streaming economy’. Bepaalde subsectoren van de creator economy groeien zelfs acht keer harder dan bij muziek streaming het geval is. Diensten zoals Spotify worden zelf niet tot de ‘creator economy’ gerekend, omdat het in de ‘creator economy’ vooral gaat om de direct-to-fan relaties die een artiest of andere creator aan kan gaan met zijn fans. Fans of volgers die bereid zijn voor de waarde van een product te betalen in plaats van voor de kostprijs plus een marge. In de ‘creator economy’ is de creator zelf de baas. Dat is bij Spotify niet het geval. In het geval van Spotify is bovendien gebleken, dat de bulk van de inkomsten naar slechts 1% van de allergrootste artiesten gaat. Alle andere artiesten kunnen van hun Spotify-inkomsten niet leven. In een direct-to-fan model kunnen veel meer artiesten meer geld verdienen aan het contact met hun fans en volgers. Je hoeft bovendien zeker niet altijd meer goed te kunnen tekenen, muziek maken, zingen of fotograferen om een ‘creator’ te zijn in deze ‘creator economy’. Het gaat om allerlei talenten en vaardigheden, ook niet-creatieve talenten, die tot groot succes als ‘creator’ kunnen leiden. Er zijn sinds de Auteurswet uit 1912 – dankzij de platforms en het internet – in feite veel meer verschillende soorten ‘makers’ bijgekomen.
Conclusie
Trefwoorden van de toekomst zijn onder meer: teleporteren, creëren, gevoel, aanwezigheid, avatars, creators en niet te vergeten games, want met games gaat de Metaverse van start. Muziek, foto’s, video, kunst, boeken en mode zullen echter ook allemaal een digitale variant krijgen in de Metaverse. De ‘creator’ is ‘king’. Tenminste, als we Meta mogen geloven. De creator kan voortaan als bedrijf op vele manieren blijvend verdienen aan het zelf opgebouwde, eigen publiek. Ook in de Metaverse.
