Alhoewel de Vaste Commissie Plagiaat van Buma/Stemra (waar vrijwel alle Nederlandse muziekplagiaat zaken worden beslist) haar uitspraken in plagiaatzaken om onbegrijpelijke redenen nog steeds angstvallig geheim houdt, is dat elders in de wereld gelukkig anders. Om iets van de argumentatie in muziekplagiaat kwesties te kunnen begrijpen, is het natuurlijk erg handig om uitspraken in bestaande zaken te kunnen volgen. Daarom hieronder – voor de liefhebber – een opsomming van enkele recente kwesties die hebben gespeeld in de Verenigde Staten. Voor een recente zaak in Australië verwijs ik naar een eerder blogartikel van mijn hand.
1. Schnauss tegen Guns ’n Roses
Ulrich Schnauss schreef de muziekwerken ‘Wherever you are’ en ‘A Strangely Isolated Place’. Deze muziek kan worden omschreven als elektronisch geproduceerde ‘noise’ geluiden waarin een melodielijn volledig ontbreekt. De bekende rockband Guns ‘n Roses schreef het werk ‘Riad ’N the Bedouins’. Het nummer komt voor op het van hun bekende album ‘Chinese Democracy’. Van dit op 23 november 2008 door Geffen Records uitgebrachte album zijn inmiddels meer dan 1 miljoen exemplaren verkocht.
Schnauss is van mening dat Guns ’n Roses soundsamples van zijn muziekwerken hebben gebruikt in het werk ‘Riad’. De platenmaatschappij, producer en de uitvoerende artiesten worden door Schnauss en zijn platenmaatschappij Domino voor de rechtbank in New York gedagvaard. Schnauss verwijt de gedaagden dat zij zonder zijn toestemming opzettelijk (‘willful and intentional’) zijn werk hebben verveelvoudigd en bewerkt en daarmee inbreuk maken op zijn auteursrecht. Ondanks sommatie daartoe, hebben de gedaagden hun illegale activiteiten niet gestaakt. Schnauss vraagt om een verbod op de verkoop van het album, vernietiging van de master en inbreukmakende kopieën en om een schadevergoeding van tenminste 1 miljoen dollar. De zaak is nog bezig en wordt in de Verenigde Staten met name van belang geacht vanwege de vraag of het gebruiken van een sounds sample inderdaad nooit is toegestaan, ook niet indien de muzikale inhoud van de gebruikte sample – zoals hier – minimaal is. In Nederland mag inderdaad nooit een fragment van een ‘fonogram’ van een ander worden gebruikt doordat de Wet Naburige Rechten onder ‘fonogram’ verstaat: ‘iedere opname van uitsluitend geluiden van een uitvoering of andere geluiden’. Het zonder toestemming van de eigenaar van een opname met zeehondgeluiden gebruiken van die opname is dus in strijd met de naburige rechten van de fonogrammenproducent. Ik vrees echter dat in Nederland voor zo’n eventuele inbreuk zeker niet een schadevergoeding van een miljoen dollar zal kunnen worden toegewezen.
2. Samuel Steele tegen Jon Bon Jovi
Samuel Steele komt in deze zaak zelfstandig, d.w.z. zonder advocaat op voor zichzelf tegen de beroemde rockband Bon Jovi. Steele schreef in 2004 een ‘love anthem’ voor zijn favoriete team, de Boston Red Sox getiteld ‘Man I Really Love This Team’. Het lied werd medio 2004 enigszins populair in het stadion van de Red Sox. Bon Jovi werkt in 2007 mee aan een promotionele videoclip en maakt een compositie getiteld ‘I Love This Town’ in opdracht van Turner Broadcasting System ten behoeve van de promotie van de ‘Major League’ basketbal kampioenschappen. Steele is van mening dat de videobeelden in de ‘promo’ enorm lijken op de scènes die hij in zijn song (tekst) beschrijft en beide muziekwerken bovendien sterke gelijkenissen bevatten.
Temp tracking
Steele stelt ook, dat sprake is van onrechtmatig gebruik van zijn muziek, onder meer vanwege ‘temp tracking’. Van ‘temp tracking’ is sprake als tijdelijke, bestaande muziek onder een filmopname wordt geplaatst teneinde de regisseur van de film een indruk te geven van de sfeer waarnaar in de nog op te nemen scene moet worden gezocht.
De rechter geeft Steele in de procedure de gelegenheid zijn stellingen te bewijzen, onder meer door middel van een deskundigenrapport. Ook van de zijde van Bon Jovi wordt een deskundigenrapport van een musicoloog overlegd, waarna de rechter beslist op de plagiaat claim van Steele.
Bewijs
De eiser moet in een zaak als de onderhavige naar Amerikaans recht bewijzen dat:
- hij beschikt over een geldig auteursrecht; en
- dat een substantieel, origineel onderdeel van zijn werk is gekopieerd; en
- beide werken in substantiële zin op elkaar lijken.
Deze gelijkenis wordt door de Amerikaanse rechter beoordeeld aan de hand van de ‘ordinary observer’ test of ‘in musical milieu, the ordinary listener’ test.
Substantial similarity
Van ‘substantial similarity’ is naar Amerikaans recht sprake indien:
‘an ordinary person of reasonable attentiveness would, upon listening to both, conclude that the defendant unlawfully appropriated the plaintiff’s protectable extression’.
Ook moet de rechter:
‘engage in dissection of the copyrighted work by separating its original, protected extressive elements from those aspects that are not copyrightable.’
De rechter oordeelt vervolgens, mede aan de hand van de deskundigenrapporten, zelf dat van muzikale gelijkenis tussen de twee werken geen enkele sprake is. Dat geldt zowel voor de tekst van beide werken, als voor de melodie en harmonie. De tekst van Steele’s werk bevat voornamelijk gewone uitdrukkingen en clichees, die niet worden beschermd door de Auteurswet.
Synch Rights
Interessant zijn nog de overwegingen van de rechter als het gaat om zogenaamde ‘synch’ rights, een term die we in de Nederlandse Auteurswet en Wet Nburige Rechten niét kennen. Een ‘synch right’ is naar Amerikaans recht:
‘the right to record a copyrighted song in synchronization with a film or videotape, and is obtained seperately from the right to perform the music’.
Er is dus sprake van een nevenrecht, waarvoor de gebruiker van een muziekwerk in een audiovisuele opname de toestemming nodig heeft van de auteur van de muziek, naast de toestemming voor de openbaarmaking van de muziek middels het audiovisuele werk.
