Plagiaatadvocaat:

Juryrechtspraak in plagiaatzaken: Hoe gaat dat dan?

DE ZAAK PHARRELL WILLIAMS VS DE ERVEN MARVIN GAY

In de afgelopen periode is er veel gepubliceerd over de uitkomst van de plagiaatzaak die door de erven van Marvin Gay is aangespannen tegen de makers van de hit ‘Blurred Lines’. Naar Nederlandse maatstaven lijkt de zaak niet snel te kunnen resulteren in de richting van een inbreuk op het auteursrecht van de maker van ‘Got To Give It Up’, Marvin Gay. Na het beluisteren van beide liedjes lijkt eerder sprake te zijn van (toegestane) stijlnabootsing. Het is dan ook interessant om te onderzoeken hoe deze Amerikaanse uitspraak tot stand is gekomen. Dat kan, doordat in de Verenigde Staten – in tegenstelling tot Nederland – alle stukken en proceshandelingen – in deze zaak meer dan 300! – via het internet wereldwijd openbaar toegankelijk zijn. Het vergt wat googlen, maar dan heb je ook wat. Ook aan anonimiseren doen de Amerikanen niet, wat de leesbaarheid van de processtukken erg ten goede komt.

Juryverzoek op rechtspraak van beide partijen

Vanuit Nederland bezien valt in deze zaak vooral op dat de uitslag tot stand is gekomen door middel van een jury. Dankzij films en televisie series zijn we er in Nederland goed mee bekend dat in het Amerikaanse strafproces de jury een hoofdrol speelt. Maar minder bekend is het feit dat een jury ook voor zaken als de onderhavige, een plagiaatgeschil, kan worden geïnstalleerd. Dat moet dan wel op verzoek van één of beide partijen gebeuren. Voor ons in Nederland is dit een volstrekt onbekend fenomeen. De rechter die over een plagiaatzaak moet oordelen wordt door de rechtbank zelf aangewezen. Partijen hebben daar geen enkele invloed op. Of deze rechter wel of niet muzikaal onderlegt is doet kennelijk niet ter zake.  Althans weten partijen niet hoe bekend of onbekend de oordelende rechter nu eigenlijk is met de te beoordelen muziek. De vraag doemt op of het gebruik van een jury de uitkomst van een plagiaatzaak positief dan wel negatief zal beïnvloeden.

Selectie juryleden

Tijd om te kijken naar de wijze waarop de juryleden door de advocaten van beide partijen zijn geselecteerd. Hoe vind je de juiste personen? Moeten zij veel kennis hebben van muziek of juist helemaal niet? Moeten zij weten wie de betrokken artiesten zijn, of juist liever niet? Moeten zij oordelen als consumenten of als specialisten? Moeten het mannen of juist eerder vrouwen zijn? Kortom: hoe zijn de juryleden in deze zaak geselecteerd?

Voire dire questions

Om juryleden te kunnen selecteren dienen beide partijen bij de rechter vooraf de vragen in die zij zouden willen stellen aan potentiële juryleden. Deze vragen worden in Amerika op z’n Frans ‘voire dire questions’ genoemd, oftewel vragen waarover de juryleden ‘zelf iets moeten zeggen’. In de Pharrell Williams-zaak dienden de erven Gaye een lijst met maar liefst 100 vragen in. De tien volgens partij Gaye meest kenmerkende vragen werden in het processtuk VET afgedrukt. Het gaat daarbij om de volgende vragen:

1. Bespeelt iemand in het jury panel (de potentiële juryleden) zelf een instrument of zingt iemand?
2. Weet iemand in het jurypanel hoe je bladmuziek moet lezen?
3. Heeft iemand in het jurypanel wel eens gewerkt in de entertainment-branche?
4. Gelooft iemand in het jurypanel dat auteursrechtelijk beschermd materiaal geen wettelijke bescherming verdient?
5. Weet iemand in het jurypanel wie Marvin Gaye is?
6. Heeft iemand in het jury panel ooit het lied ‘Got To Give It Up’ gehoord?
7. Heeft iemand in het jury panel ooit het lied ‘After the Dance’ gehoord?
8. Weet iemand wie Pharrell Williams is?
9. Gelooft iemand in het jury panel dat hij of zij niet onpartijdig kan zijn in een rechtszaak waarbij een beroemdheid is betrokken?
10. Is er iemand in het jury panel die geneigd is eerder een beroemdheid dan iemand anders te geloven?

Persoonlijke vragen

Al naar gelang de antwoorden worden potentiële juryleden vervolgens aangesteld of juist afgekeurd. Maar als gezegd werden er door de erven Gaye niet tien maar wel honderd vragen ingediend. Een deel van deze vragen zijn erg persoonlijk van aard. Zo worden er vragen gesteld over het onderwijsniveau dat iemand heeft genoten, of iemand onlangs is gescheiden, of iemand een hoorprobleem heeft, of iemand wel of geen (volledige) baan heeft en of iemand misschien visueel gehandicapt is. Andere vragen zien op de muzikale onderlegdheid van een potentieel jurylid. Weer andere vragen zien op de beroepsvaardigheden van de mensen: heeft iemand wel eens gewerkt in de marketing, journalistiek of reclame? Vervolgens komen de vragen aan bod die gaan over iemands ervaringen met én meningen over het intellectuele eigendomsrecht in het algemeen en termen als ‘royalties’, ‘sound recordings’ en ‘license’ in het bijzonder. De erven Gaye wilden met name ook weten of iemand wellicht van mening was dat er een verschil is tussen materiële en immateriële eigendom. Ook werd gevraagd of iemand misschien vond dat erfgenamen over een zwakker (auteurs)recht beschikken dan de oorspronkelijke makers. Wat is iemands muzikale voorkeur? Vindt iemand Pharrell Williams misschien aardig? Of juist onaardig?

Tot slot nog een paar opmerkelijke vragen van partij Gaye voor het jury panel:

1. Heeft iemand in het jury panel ooit een song gedownload zonder daarvoor te betalen?
2. Kijkt iemand van het jury panel wel eens naar de televisie show ‘The Voice’?
3. Heeft iemand in het jury panel wel eens de film ‘Despicable Me 2’ gezien?
4. Denkt iemand in het jurypanel dat Pharrell Williams in de studio en in zijn privéleven hetzelfde handelt als op de televisie en in interviews?
5. Hoeveel leden van het jury panel hebben de ongecensureerde versie van de video ‘Blurred Lines’ gezien?
6. Heeft iemand in het jurypanel wel eens een optreden bijgewoond van Pharrell Williams of Robin Thicke?
7. Kijkt iemand in het jury panel wel eens naar roddelblogs zoals die van Perez Hilton?
8. Vindt iemand in de jury dat hij of zij goed is in het besluiten of iemand de waarheid spreekt of niet?
9. Vindt iemand in de jury dat liegen ok is, of dat iedereen liegt?
10. Is er tijdens het stellen van deze vragen iets gebeurd waardoor u bent gaan twijfelen aan uw onpartijdigheid in deze zaak? Als dat zo is, dan is het uw plicht om dat nu aan de rechter te vertellen.

Uit de vragenlijst spreekt met name een zekere angst bij de erven Gay voor de populariteit van (de muziek van) Pharrell Williams en Robin Thicke bij potentiële juryleden. 

Vragen Pharrell Williams

De advocaten van Pharrell Williams en Robin Thicke pakken het wat minder groots aan. Zij dienden bij de rechter een lijstje met slechts tien vragen in:

1. Heeft u enige formele muziektraining gehad?
2. Heeft u ooit een liedje of melodie gecomponeerd?
3. Kunt u muziek lezen?
4. Heeft u ooit de opname van Marvin Gaye’s ‘Got to Give it Up’ gehoord?
5. Indien er videomateriaal wordt getoond van songs door één van de partijen waarin scenes voorkomen die u beledigen, zoals schaars geklede of zelfs naakte vrouwen, kunt u dan nog steeds onpartijdig oordelen?
6. Heeft u een abonnement op een streaming service, zoals Spotify, Pandora etc.?
7. Heeft u ooit muziek van Marvin Gaye gekocht of gedownload?
8. Bent u of uw omgeving ooit betrokken geweest bij een inbreuk op het auteursrecht?
9. Bent u het eens met de stelling dat er veel strengere wetgeving nodig is om het kopieëren van originele creatieve werken tegen te gaan?
10. Als één of meer van de procespartijen niet bij alle zittingen aanwezig is, kunt u dan nog steeds onpartijdig oordelen over deze procespartij en geen conclusies baseren op de afwezigheid van deze procespartij?

Bladmuziek

Het is duidelijk. Zowel Robin Thick als Pharrell Williamsn zijn drukke baasjes en zij maakten zich zorgen over het effect van hun afwezigheid tijdens zittingen op de juryleden. Ook maakten zij zich zorgen over de eventuele preutsheid van de juryleden, dit vanwege de naakte vrouwen in de videoclip van ‘Blurred Line’. Beide partijen stellen vragen over het vermogen van het potentiële jurylid om bladmuziek te kunnen lezen. Dat is op zichzelf niet zo verwonderlijk. In plagiaatzaken als de onderhavige liggen er meestal een aantal deskundigenrapporten op tafel waarin musicologen beweren dat een werk juist wel of juist niet plagiaat is. Musicologen beginnen hun rapportage altijd met een uitwerking van beide muziekwerken in de vorm van notenschrift. Juryleden zonder kennis van het notenschrift zullen deze rapportages maar moeilijk kunnen lezen. Dergelijke juryleden zullen bovendien geneigd zijn met name naar de wijze van uitvoering van de onderliggende muziekwerken te luisteren. Dat is niet de bedoeling, want de wijze van uitvoering ziet op het naburige recht, terwijl de zaak nu juist draait om het uitgevoerde muziekwerk. De uitvoering doet er met andere woorden niet toe in plagiaatzaken, ook al is het juist in deze zaak met name de uitvoering, de productie, de sfeer die wellicht doet denken aan Marvin Gaye. 

Hoger beroep

Inmiddels is bekend dat Pharrell Williams c.s. in hoger beroep is gegaan. Veel partijen in de muziekindustrie vinden de uitkomst van de onderhavige zaak slechts voor de creativiteit. Door deze uitspraak  wordt als het ware een muziekstijl of genre gemonopoliseerd, zo menen zij. Deze en andere onderwerpen zijn tijdens de 44 uur (!) aan getuigenverhoren overigens wel gedetailleerd aan de orde geweest. Misschien schrijf ik daar nog wel een volgend blogartikel over.

Conclusie

Ik begon dit artikel met de vraag te stellen of het voor de uitkomst van een plagiaatzaak uitmaakt of er wel of niet gebruik wordt gemaakt van een jury. Dat is op basis van een analyse van de vragenlijsten voor de jury natuurlijk niet goed te beoordelen. Wel valt op dat dankzij de vragen die aan de jury worden gesteld en door hen ook moeten worden beantwoord, de advocaten van beide partijen een goed beeld kunnen hebben van de muzikale (on)deskundigheid van de oordelende partijen. In Nederlandse zaken is volstrekt onbekend over welke muzikale of andere relevante kennis en ervaring de rechter die moet oordelen in een plagiaatzaak beschikt. 

Copyright © 2020, Margriet Koedooder

Advocaat voor de Muziek, Media en Entertainmentbranche

De Vos & Partners Advocaten

Advocaten voor de creatieve industrie